Dnia 19 lipca 1979 r. po długiej chorobie zmarła we Wrocławiu doc. dr Helena Cehak-Hołubowiczowa, emerytowany profesor Uniwersytetu Wrocławskiego.
       Urodziła się 12 lutego 1902 r. w Stanisławowie w rodzinie inteligenckiej. Szkołę średnią, a następnie studia Uniwersyteckie na Wydziale Filozoficznym ukończyła we Lwowie. W 1930 r. uzyskała doktorat z prahistorii (Plastyka eneoli­tycznej kultury ceramiki malowanej w Polsce).
       W latach 1931-1939 pracowała począt­kowo jako starszy asystent, a następnie jako adiunkt przy Katedrze Archeologii Uniwer­sytetu w Wilnie. Po wyzwoleniu Wilna przez Armię Radziecką podejmuje pracę w Litewskim Muzeum Sztuki. Jesienią 1940 r. wraz z mężem, Włodzimierzem Hołubowi­czem, prowadzi badania wykopaliskowe na Górze Zamkowej w Wilnie. W marcu 1941 r. uczestniczy w Kongresie Archeologicznym poświęconym zagadnieniom Słowiańszczyzny wczesnośredniowiecznej, który odbył się w Moskwie.
       Po zakończeniu II wojny światowej pra­cuje w Warszawie jako redaktor literacki w Robotniczej Agencji Prasowej. W latach 1946-1950 obejmuje stanowisko adiunkta przy Katedrze Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a w 1950 r. stano­wisko adiunkta w Katedrze Archeologii Uni­wersytetu Wrocławskiego.
       W pracowitym swym życiu prowadziła wiele badań terenowych, była redaktorem kilku cennych wydawnictw archeologicznych, była czynnym dydaktykiem i pedagogiem. W roku 1956 zostaje powołana na stanowisko docenta, a w 1968 r. otrzymuje tytuł pro­fesora nadzwyczajnego.
       Po przedwczesnej śmierci męża w 1962 r. obejmuje obowiązki kierownika dwóch najważniejszych placówek naukowych na Śląsku: Zakładu Archeologii Śląska IHKM PAN we Wrocławiu oraz Katedry Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego im. B. Bieruta.
       Wśród prac badawczych na szczególną uwagę zasługują wykopaliska w Ma­sywie Ślężańskim, które stały się podstawą koncepcji istnienia starożytnych ośrod­ków kultowych na szczytach Ślęży, Raduni i Wieżycy. Po przejściu na emeryturę przygotowywała monografię wyników badań ślężańskich. W latach 70-tych kie­rowała badaniami kurhanów kultury amfor kulistych i z wczesnej epoki brązu w Niedarach i Ludgierzowicach koło Trzebnicy.
       Prof. dr Helena Cehak-Hołubowiczowa wychowała kilka pokoleń polskich ar­cheologów.
       Pod Jej kierunkiem kilkudziesięciu absolwentów napisało prace ma­gisterskie, a Jej seminarium ukończyło 14 doktorów. Uczniowie pełnią dziś wiele ważnych stanowisk w archeologii polskiej.
       Ujmująca skromność, bezpośredniość, życzliwość, wrażliwość na sprawy ludz­kie, a jednocześnie konsekwencja i pryncypialność zjednywały prof. dr Helenie Cehak-Hołubowiczowej przyjaciół i budziły szacunek. Bliskie Jej były sprawy muzealnictwa i konserwatorstwa archeologicznego, chętnie konsultowała badania terenowe.
       Zmarła wniosła wkład do nauki polskiej i ogólnoeuropejskiej; jako prawy człowiek zaskarbiła sobie wdzięczność i hołd kolegów, uczniów i przyjaciół.
       W uznaniu zasług prof. dr Helena Cehak-Hołubowiczowa otrzymała odznacze­nia krajowe: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal X - lecia PRL, Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego oraz odznakę "Zasłużony Opolszczyźnie". Śmierć prof. dr Heleny Cehak-Hołubowiczowej zamyka ważny etap dziejów po­wojennej archeologii na Śląsku. Stworzone przez Nią zręby organizacyjne wrocław­skiego ośrodka archeologicznego będą podstawą kontynuowania działalności przez Jej uczniów i wychowanków.




Źródło: "Z otchłani wieków", t. 2:1980, s. 180-181.